Voor het Engelse woordje ‘swoon’ lijkt geen goede Nederlandse vertaling mogelijk. Een flauwte, een bezwijming. Maar als je naar Maria kijkt op Memlings Annunciatie (New York, ‘The Met’) zie je geen bezwijmende vrouw. Met het woordje ‘swoon’ wordt iets diepers dan dat bedoeld. Ze is veel sterker, er gebeurt veel meer, dan wat de woorden ‘flauwte’ of ‘bezwijming’ kunnen beschrijven. Het duizelt haar even, dat zeker. Ze heeft net te horen gekregen dat ze zwanger is, en dat ze de zoon van God zal baren. Martha Wolff beschrijft de scène als volgt:
The […] Annunciation is one of the finest examples of Hans Memling’s ability to take a pictorial convention inherited from his predecessors and infuse it with a heightened sense of emotion and narrative complexity. Gabriel salutes the Virgin in the narrow confines of her chamber, which is dominated by the vivid red hangings of the bed. The angel’s trailing robes, overlapped by the picture’s frame, convey the movement of his arrival. Movement is implied too in the serpentine pose of the Virgin, who turns from her prayer book, half rising and half swooning as she accepts Gabriel’s message. She is attended by two angels who both support her and present her to the viewer, an elaboration of the narrative which has no precedent in surviving early Netherlandish panel painting. (Martha Wolff in Charles Sterling et al., Fifteenth- to Eighteenth-Century European Paintings in the Robert Lehmann Collection, New York, The Metropolitan Museum of Art, 1998)
Wel, ons duizelt het bij het kijken naar Memlings meesterwerk. Een ‘verhoogd gevoel van emotie’, een ‘narratieve complexiteit’. Fantastisch, toch? Logisch dan, dat we samen met The Royal Wind Music op zoek gingen naar muziek die bij dit aantrekkelijk kunstwerk past. Zoals ik in de inleiding op het album schrijf, kunnen we daarbij vele kanten uit. De cd die we maakten (Gratia Plena, fysieke en digitale release 17 maart 2023) is maar één van de vele oefeningen die je kan maken. Er zit nog veel meer muziek in, maar met dit album komen we al een heel eind. Hopelijk voel je je bij het beluisteren ervan wat bezwijmen. Moge je die ‘swoon’ ervaren. (Hopelijk niet omdat iemand je net gezegd heeft zwanger te zijn met de zoon van God…)
Hendrik Elie Vanden Abeele, 7 maart 2023
De film is gemaakt door Sander Tas van Kadanja.
Psallentes Oude Muziek 
Leave a Reply