Het wordt een goede week! Vanaf maandag 3 april tot vrijdag 7 april 2023 zal elke ochtend rond 7u45 op Klara – het ochtendprogramma Espresso – een track uit onze nieuwe cd Gratia Plena weerklinken. Vijf Espressootjes op een rij dus! Geniet ervan.
Foto en tekst Hendrik Vanden Abeele
Zo, dat was dat. Drie Gratia-Plena-concerten op een rij met onze vrienden van The Royal Wind Music. We repeteerden op vrijdag in Amsterdam, en concerteerden zaterdag in de Sint-Jozefkathedraal in Groningen, op zondag in de Sint-Jan-de-Doperkerk van het Groot Begijnhof in Leuven, en gisteren maandag in de kapel van het Psychiatrisch Ziekenhuis Onzelievevrouw in Brugge (foto). Drie fantastische locaties, een prachtig en aandachtig publiek, mooie muziek – wat wil je nog meer?
Voorlopig scheiden onze wegen hier, maar met The Royal Wind Music hebben we al minstens deze ervaring en natuurlijk het album Gratia Plena gemeen. We werken eraan om dit te kunnen herhalen in de toekomst, en wie weet: misschien maken we nog eens een tweede project samen! Hoe geweldig zou dat zijn!
Dank aan ons trouwe publiek, aan alle ondersteuners van gelijk welke soort, aan de organisatoren en co-organisatoren.
Volg onze ensembles op sociale media, koop onze cd’s [ja toch wel: streaming – hoe handig ook – brengt niets op], ondersteun ons door vriend te worden (RWM) of centimeter (Psallentes). Tot de volgende keer!
Foto en tekst Hendrik Elie Vanden Abeele
Hoezo: muziek ‘bij een Memling schilderij’? Hendrik Vanden Abeele legt uit waar het project ToMemling over gaat, en hoe de eerste aflevering ‘Gratia Plena’ opgebouwd is. Onversneden, onverknipt – je moet er dus wat versprekingen, niet helemaal afgewerkte zinnen en vergissinkjes bij nemen. Dat maakt het leven spannend hé. Koop en luister je het album, kom je een van de concerten beleven? Dan leg je met het bekijken van deze film (22 minuten) de noodzakelijke grondlaag. Tot binnenkort!
21 maart het begin van de lente? Er zijn toch geen seizoenen meer? Nee, laat ons deze dag aan de Oude Muziek wijden – met hoofdletters.
21 maart is Early Music Day, zoals het Europese netwerk REMA het heeft opgezet. Waarom 21 maart? Omdat het de geboortedag is van Johann Sebastian Bach. Wij vinden het fijn dat de buitengewone Bach daarmee peetvader van de Oude Muziek wordt.
Er is wel een probleempje: door Bach met ‘Oude Muziek’ te verbinden wordt die term ver over de grens van het jaar 1600 getild, en wordt ‘Oude Muziek’ alles wat ‘barok en vroeger’ is. Prima op zich, geen probleem, allemaal goed, maar de échte Oude Muziek is ons inziens toch die van de middeleeuwen en de renaissance. Muziek van voor 1600 krijgt ten opzichte van muziek van de barok en later nog steeds weinig aandacht. Muziek van barok en later staat meer dan sterk genoeg in programmatie van concertzalen en muziekzenders.
Maar we vieren graag mee. De datum is niet belangrijk, omdat uiteraard élke dag dag van de Oude Muziek is. Alleszins voor ons bij Psallentes, en daar zijn wij blij mee en trots op. Dit weekend gaan we samen met onze vrienden van The Royal Wind Music drie keer (échte, haha) Oude Muziek laten horen. In Groningen, Leuven en Brugge. Informatie en tickets hier.
Om deze dag extra glans te geven, en omdat je ook zou kunnen argumenteren dat álle muziek Oude Muziek is omdat ze altijd ten laatste daarnet is gemaakt, draaien we vandaag een plaatje van Olivier Messiaen. Het zesde deel uit de Turangalîla-symfonie. Muziek uit de jaren veertig van de twintigste eeuw. Ach, aanhoor wat Messiaen doet om ons iets bijzonders voor de geest te halen. Twee geliefden brengen de nacht door in de tuin. Er hangt een zwoele sfeer, alles is vredig, rustig, kalm. De ochtend komt eraan, vogeltjes beginnen te tsjilpen. Dit is onze heildronk op de Early Music Day. Proost!
Hendrik Elie Vanden Abeele, 21 maart 2023
PS. Psallentes heeft sinds kort een eigen Facebook-pagina. Wil je ons volgen? Dank!
PS2. Messiaens Turangalîla-symfonie kan je begin mei 2023 live meemaken in Brussel, Brugge en Antwerpen.
Je leest de Groene Amsterdammer. Prachtig tijdschrift. Inzicht, troost. In het nieuwste nummer heb je net het artikel gelezen over Ik stuur deze brief maar op goed geluk weg van (of over) Hella S. Haasse. Over het boek met die titel, waarin het kleine archief van 34 brieven, kaarten en telegrammen uit de periode 1939-1950 te lezen en geduid staat. Uitstekend artikel van Ilse Josepha Lazaroms. De laatste zinnen van het artikel gaan als volgt. ‘De brieven zijn kostbaar in het licht van Haasse’s lange, literaire leven, vooral omdat ze inzicht geven in die eerste, wankele jaren van haar schrijverschap. Haasse is in haar brieven sprankelend, grappig en eigenzinnig gezelschap, zelfs op de moeilijkste momenten. De brieven zijn het vroegste bewijs dat ze daar, op papier, in het isolement van haar schrijven, zelfs ten overstaan van haar ouders en schoonouders, het meest zichzelf was. Zoals er in het beruchte ‘zwarte schriftje’ stond, het boekje waarin Haasse haar persoonlijkste en onaardigste gedachten optekende: ‘Omdat ik niet kan leven, ben ik gaan schrijven.’
Nou moe. Dat was pagina 77. Je slaat om. Cryptogram 3637, men zoekt in de eerste plaats ‘druktemakers op een gammele fiets’ (veertien letters). Nou moe. Daarnaast in grote letters een advertentie van de ‘Filosofische School’. Beetje vreemde naam, bedenk je je. Is de school filosofisch, of is het een Filosofie-school? Maar goed, je blik verglijdt naar de rechterkant, pagina 79. Daar staat ie dan: je advertentie voor drie concerten Gratia Plena van Psallentes samen met The Royal Wind Music. Mooi toch? De advertentie staat op de pagina met de ‘ingezonden brieven’. De laatste zin van dié bladzijde? ‘Psychedelica-onderzoek zou gebaat zijn bij een grotere openheid voor een ander metafysisch paradigma.’
Groningen, Leuven of Brugge – wat zal het worden?
Foto en tekst Hendrik Elie Anna Vanden Abeele, 16 maart 2023
Voor het Engelse woordje ‘swoon’ lijkt geen goede Nederlandse vertaling mogelijk. Een flauwte, een bezwijming. Maar als je naar Maria kijkt op Memlings Annunciatie (New York, ‘The Met’) zie je geen bezwijmende vrouw. Met het woordje ‘swoon’ wordt iets diepers dan dat bedoeld. Ze is veel sterker, er gebeurt veel meer, dan wat de woorden ‘flauwte’ of ‘bezwijming’ kunnen beschrijven. Het duizelt haar even, dat zeker. Ze heeft net te horen gekregen dat ze zwanger is, en dat ze de zoon van God zal baren. Martha Wolff beschrijft de scène als volgt:
The […] Annunciation is one of the finest examples of Hans Memling’s ability to take a pictorial convention inherited from his predecessors and infuse it with a heightened sense of emotion and narrative complexity. Gabriel salutes the Virgin in the narrow confines of her chamber, which is dominated by the vivid red hangings of the bed. The angel’s trailing robes, overlapped by the picture’s frame, convey the movement of his arrival. Movement is implied too in the serpentine pose of the Virgin, who turns from her prayer book, half rising and half swooning as she accepts Gabriel’s message. She is attended by two angels who both support her and present her to the viewer, an elaboration of the narrative which has no precedent in surviving early Netherlandish panel painting. (Martha Wolff in Charles Sterling et al., Fifteenth- to Eighteenth-Century European Paintings in the Robert Lehmann Collection, New York, The Metropolitan Museum of Art, 1998)
Wel, ons duizelt het bij het kijken naar Memlings meesterwerk. Een ‘verhoogd gevoel van emotie’, een ‘narratieve complexiteit’. Fantastisch, toch? Logisch dan, dat we samen met The Royal Wind Music op zoek gingen naar muziek die bij dit aantrekkelijk kunstwerk past. Zoals ik in de inleiding op het album schrijf, kunnen we daarbij vele kanten uit. De cd die we maakten (Gratia Plena, fysieke en digitale release 17 maart 2023) is maar één van de vele oefeningen die je kan maken. Er zit nog veel meer muziek in, maar met dit album komen we al een heel eind. Hopelijk voel je je bij het beluisteren ervan wat bezwijmen. Moge je die ‘swoon’ ervaren. (Hopelijk niet omdat iemand je net gezegd heeft zwanger te zijn met de zoon van God…)
Hendrik Elie Vanden Abeele, 7 maart 2023
De film is gemaakt door Sander Tas van Kadanja.
Kom dat horen!
De elegante melodieën van het Leuvense ensemble Psallentes en de kleurrijke harmonieën van het Amsterdamse blokfluitenconsort The Royal Wind Music, in een hommage aan de Annunciatie (1480-1489) van Hans Memling (1430–1494). Gregoriaanse gezangen uit een Brugs handschrift, en polyfonie van onder anderen Compère, Dufay, Mouton en Obrecht. Niet te missen!
Met dit programma geven we drie concerten op een rij: in Groningen (Sint-Jozefkerk) op 25 maart, in Leuven (Begijnhofkerk) op 26 maart en in Brugge (Kapel van PZ Onzelievevrouw – dat is achter het station) op 27 maart.
Zaterdag 25 maart 2023 [20 uur] Groningen, Sint-Jozefkerk – Tickets €26/€13
Tickets voor Groningen hier.
Zondag 26 maart 2023 [17 uur] Leuven, Sint-Jan-de-Doper-kerk (Begijnhofkerk) – Tickets in voorverkoop €26/€21/€15 / kassa €30/€25/€15. De voorverkoop voor het Leuvense concert eindigt op zaterdag 25 maart om 23u59.
Tickets voor Leuven hier.
Maandag 27 maart 2023 [20 uur] Brugge (Sint-Michiels), Kapel van PZ Onzelievevrouw – Tickets vvk €26/€21 / kassa €30/25. De voorverkoop voor het Brugse concert eindigt op zondag 26 maart om 23u59.
Tickets voor Brugge hier.
Warm aanbevolen! Hartelijk welkom!
Artistiek directeur van Psallentes Hendrik Vanden Abeele geeft op zaterdag 26 februari 2023 (Utrecht, TivoliVredenburg) en op zondag 27 februari 2023 (Amsterdam, Muziekgebouw aan ‘t IJ), telkens om 16u, een lezing over het fenomeen Hildegard von Bingen. In vijftig woorden is dit de samenvatting:
“Je moet het maar doen: een open boek zijn én een mysterie blijven. Hildegard von Bingen leefde dan wel in een ver verleden (de twaalfde eeuw), in haar geschriften en in haar muziek komt ze springlevend en intens tot ons. Met Hendrik Vanden Abeele duiken we diep haar muzikale wereld in.”
In het kader van de Hildegarddag van de makers van het Festival Oude Muziek. Er zijn die dag ook concerten – helaas niet met Psallentes, maar dat komt ongetwijfeld in de volgende editie. 🙂
Foto Hendrik Vanden Abeele.
[English:]
Artistic director of Psallentes Hendrik Vanden Abeele gives a lecture [Dutch-spoken] on the phenomenon of Hildegard von Bingen on Saturday 26 February 2023 (Utrecht, TivoliVredenburg) and on Sunday 27 February 2023 (Amsterdam, Muziekgebouw aan ‘t IJ), each at 4pm. In fifty words, the summary is this:
“You just have to do it: be an open book and remain a mystery. Hildegard von Bingen may have lived in a distant past (the twelfth century), but in her writings and in her music she comes to us alive and intense. With Hendrik Vanden Abeele, we dive deep into her musical world.”
As part of the Festival of Early Music’s makers’ Hildegard Day. There are also concerts that day – unfortunately not with Psallentes, but that will undoubtedly come in the next edition. 🙂
Psallentes Oude Muziek 