Albapopulus en de gouden minuut: Cosmography of Polyphony

EPSON MFP image

Beste María, Hester en Petri

Jullie album ‘Cosmography of Polyphony’ is prachtig. Ik heb het al een tijdje, beluisterde al een en ander, vaak van op afstand, niet altijd geconcentreerd. Vandaag deed ik een integrale hoofdtelefoonbeluistering. Ik ben zeer enthousiast! Wat een mooie staalkaart van jullie ensemble — dat was ook de bedoeling, heb ik begrepen.

Zowel in de verklanking van vocale polyfonie, instrumentale ensemblemuziek als de klaviermuziek van de Renaissance laten jullie een waar meesterschap zien. Echt ontroerend mooi, er spreekt zoveel liefde en devotie uit. Liefde en devotie voor jullie instrument, de (in sommige kringen nog steeds ondergewaardeerde) blokfluit; en ook grote liefde voor het samenspelen, naast het samenzingen wellicht van het mooiste wat een mens kan doen. Wat een kamermuziek maken jullie!

Bij het beluisteren van een album ben ik vaak op zoek naar die ultieme track, de track die ik een tijdlang op ‘repeat’ wil hebben. Dat blijkt in Cosmography of Polyphony moeilijk — ik wil de hele cd wel op ‘repeat’. Dan moet ik dus voor mijn persoonlijke smaak gaan, en dan valt bijvoorbeeld Gesualdo af. Prima componist hoor, en jullie voeren zijn madrigaal uitstekend uit, maar voor mij is zijn stijl een beetje te doorwrocht, te pathetisch (alhoewel de dramatische stilte op 2:15 wel zeer effectief is). Nee geef mij dan maar Ockeghem en Gombert, en zeker Brumel. Wat je daar met zijn Tandernac doet krijgt bij deze de prijs van de ‘gouden minuut’: tussen 1:20 en 2:20, dat zet ik op ‘herhaal’.

Nog dit. Ik schrijf dit briefje vanuit Leuven, waar ik woon op ongeveer één kilometer van waar Petrus Phalesius vermoedelijk zijn boekhandel had. Wat je in dat trio van Phalesius-stukken doet is geweldig: virtuositeit met de teugels stevig in handen, weelde en rijkdom. En wat een risico’s nemen jullie.  Zijn jullie crash test dummies, of leven jullie graag gevaarlijk?

In bewondering en trouwe verkleefdheid

Albapopulus, aka Hendrik Elie Vanden Abeele

EPSON MFP image

Leuven stad met ziel

Filmpje over erfgoed in Leuven. Psallentes komt er niet echt in voor, maar wel a) een lid van onze Raad van Bestuur, b) een trouwe facilitator van Psallentes, c) een toelichting bij het Huis van de Polyfonie, waar Psallentes artist-in-residence is, en d) natuurlijk ook enkele beelden van een van de topmanuscripten gregoriaans uit de Koninklijke Bibliotheek Brussel — in dat laatste geval krijg je ook een blik op de werking van het Leuvense Alamire Digital Lab.

 

Donald Trump en Hildegard von Bingen

hildegard

Zopas werd bekend gemaakt dat de Dendermonde Codex online staat, op de Integrated Database for Early Music, kortweg IDEM, een initiatief van de Alamire Foundation.

De Dendermonde Codex?

Het muzikale oeuvre van de twaalfde-eeuwse Hildegard von Bingen is ons bekend uit slechts twee handschriften. Het ene wordt in Wiesbaden bewaard, het andere in Dendermonde. Dat van Wiesbaden, de zogenaamde Riesencodex, was al enige tijd online beschikbaar. Dankzij de inspanningen en de expertise van de Alamire Foundation en het Alamire Digital Lab is dus nu ook de Dendermonde Codex online te beleven.

Het belang van dit nieuws kan moeilijk overschat worden. Hildegard von Bingen mag beschouwd worden als een van de sterkste figuren uit de middeleeuwen (let er op dat ik niet schreef ‘sterkste vrouwen’, want dat zou een heel andere betekenis krijgen). Van Hildegard zijn vele geschriften bekend, maar het meest beroemd is ze wellicht omwille van haar muziek. Die muziek doet erg gregoriaans aan, maar geheel in de lijn met het karakter dat ook uit haar geschriften spreekt, graaft ze verder, dieper, breder dan het ‘normale’ gregoriaans.

Naar aanleiding van het unieke feit dat deze bron nu aan de hoogst denkbare resolutie vrij en onbeperkt online in te kijken is, heeft Psallentes het boude plan opgevat om alle muziek van de Dendermonde Codex op te nemen. Het is niet de eerste keer dat een ensemble aan dergelijke reis begint, maar wat wij bij Psallentes ermee doen voegt toch weer op een andere manier toe aan het bestaande audio-materiaal. Omdat we traag en zorgvuldig omgaan met Hildegards muziek, en omdat we het bovendien inbedden in een context van typisch twaalfde-eeuwse ‘collationes’-bijeenkomsten waarop gelezen, overwogen, en gezongen werd, waardoor aan de gezangen zelf nog psalmen en cantica en lezingen worden toegevoegd, zal dit project waarschijnlijk resulteren in ongeveer veertien cd’s. Het eerste ervan ligt binnenkort in de winkel, maar is momenteel na onze concerten samen met Het Collectief al te koop.

Het Alamire Digital Lab nam de best mogelijke foto’s van een onwaarschijnlijk belangrijk manuscript. De vraag is dus: gunt Donald Trump dit feit vijf minuutjes wereldnieuws?

Hendrik Vanden Abeele, 23 februari 2017

Leut: check!

martijn-vink-pascal-rousseau-leut-het-collectief-psallentes-hendrik-vanden-abeele

Fijn avondje te Leut gehad. We hebben er met Het Collectief onze ‘Palace of Wisdom’-reeks aangevat. Het was supergezellig, daar in Limburg, met een uitstekende organisatie en een aandachtig en enthousiast publiek. In deze productie verdient het publiek nog meer dan anders een pluimpje: dit zijn 82 intense minuten, met uitzonderlijk grote contrasten in sfeer, toonaarden én decibels. Geen concert om even lekker lui achterover bij te leunen.

Leut is een deelgemeente van Maasmechelen. Omdat het een deelgemeente is, wordt het mooie oude gemeentehuis tegenwoordig voor andere gemeentelijke functies gebruikt. Bijvoorbeeld als loges voor musici die op bezoek komen. Zo zie je hierboven cellist Martijn en tubaspeler Pascal pauzeren in wat misschien wel het kabinet van de burgemeester was, netjes met ‘Eendracht maakt macht’ op de schouw. Het zou over Het Collectief en Psallentes kunnen gaan…

En dan, hieronder, ook een filmpje. De repetitie net voor een concert — in de volksmond ‘raccord’ — verloopt doorgaans zeer ernstig. Hier op film vastgelegd een iets minder serieus moment, wanneer door blazende verwarming een deel van de normale plaatsen van enkele solisten tijdelijk niet echt meer bruikbaar zijn. Toon, die nog even samen met Thomas een fragmentje Oestvolskaya wil testen, is een plaatsje opgeschoven en op de stoel van Martijn gaan zitten (let op Toons wapperende haren — en let er ook op hoe Thomas zijn oor beschermt voor de vierdubbele forte’s van Toon). Op de achtergrond zie je ook Wibert (viool) en Julien (klarinet), en een deel van de Psallentes-zangeressen. Pascal legt kort uit waar we zijn en hoe we een nieuw concept aan het testen zijn met zwevende partituren. Heel even zie je ook Gerrit in beeld, manager van Het Collectief. Als dan eenmaal Martijn zijn rechtmatige plek weer heeft ingenomen, volgt een romantisch momentje, dat echter spoedig naar de ernst van de raccord terugkeert. De allerlaatste noot in het filmpje is de eerste noot van een van de delen van het Grand Duet voor cello en piano.

Tekst, Foto en Film Hendrik Elie Vanden Abeele, 21 februari 2017

Frans Mariman

frans-mariman-te-heverlee-foto-hendrik-elie-vanden-abeele

Zopas bereikt ons het bericht dat Frans Mariman is overleden. Dat is beslist het droevigste nieuws in lange tijd. Hij was een van de grootste gregoriaans-kenners van ons taalgebied en ver daarbuiten — een bijzonder erudiet man. Als dirigent kon hij soms erg streng zijn, zelden echt tevreden, in de eerste plaats over zichzelf. Maar hij lachte ook graag en had een buitengewone interesse in andere mensen.

Ik ben aan hem veel verschuldigd. Op het vlak van het gregoriaans was hij, samen met Roger Deruwe, een soort ‘geestelijke vader’. Frans, ik ga je erg missen.

Wij leven mee met de nabestaanden en wensen hen veel moed in deze trieste dagen.

Hendrik Vanden Abeele, 22 december 2016

PS Sorry, Frans, ik kon geen betere foto van jou vinden. Maar de foto toont je wel zoals je was: met gregoriaans bezig, en in volle toewijding.

Update: hieronder ook een foto, ons bezorgd door Katarina Velghe (zie comments).

frans-en-lucia

[CD] L’Abbé Liszt Release

abbe-liszt-cover

[NL]

Joris Verdin bespeelt zowel het harmonium, als orgels te Nancy (Frankrijk) en Bergen op Zoom (Nederland) in deze unieke dubbel-cd met religieuze muziek van Franz Liszt (1811-1886). Van zachtheid en intimiteit over bedwelmende harmonieën en charmante melodieën tot absolute grandeur: Liszt gaat voluit. Met de hulp van topsolisten en de fijne stemmen van Psallentes is dit meer dan twee uur lang puur genot, op z’n negentiende-eeuws.

[FR]

Joris Verdin nous offre un double CD unique, enregistré sur harmonium et orgues à Nancy (France) et Bergen op Zoom (Pays-Bas), et consacré à la musique religieuse de Franz Liszt (1811-1886). On y découvre Liszt dans toute sa splendeur : douceur et intimité, harmonies enivrantes et mélodies charmantes, grandeur absolue. Deux heures de pur plaisir, façon XIXe siècle, à savourer en compagnie de solistes d’exception et des voix divines de l’ensemble Psallentes.

[ENG]

Joris Verdin plays both the harmonium and the organ in Nancy (France) and Bergen op Zoom (Netherlands) on this unique double CD of religious music by Franz Liszt (1811-1886). From sweet intimacy through intoxicating harmonies and charming melodies to sheer grandeur: Liszt has it all. With the help of top soloists and the fine voices of Psallentes, this is more than two hours of sheer pleasure, nineteenth-century style.

Abbé Liszt

Joris Verdin organ, harmonium

Françoise Masset, soprano

Guido de Neve, violin

Aurélie Guerreiro Viegas, harp

Psallentes: Sarah Abrams, Katelijne Boon, Lieselot De Wilde, Kristien Nijs, Rozelien Nys, An Smets, Marina Smolders, Barbara Somers, Rein Van Bree, Sarah Van Mol, Veerle Van Roosbroeck & Renate Weytjens, voices

Hendrik Vanden Abeele, artistic director

Recording supervisors Annelies Focquaert (Nancy)

& Hendrik Vanden Abeele (Bergen op Zoom)

Sound engineer Harry De Winde

Album design Kris Thielemans

[FRIENDS] De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant

Bij Psallentes weten we uit ervaring dat de Koninklijke Bibliotheek van België over talloze prachtige manuscripten waakt. Bijvoorbeeld bezit de Bibliotheek de grootste en belangrijkste collectie Middelnederlandse handschriften ter wereld: meer dan duizend handschriften en fragmenten. Eén daarvan is de zogenaamde Rijmbijbel van Jacob van Maerlant, een stukje werelderfgoed. Geheel ter informatie en ter verstrooiing, en ook ter opfleuring van deze niet geheel zonnige vakantiedagen, maken we hier graag plaats voor een filmpje over de Rijmbijbel, zoals onlangs gemaakt door Universiteit Utrecht. Er is geen muziek in de Rijmbijbel, maar er zit wel muziek in: hoor hoe die paar fragmenten, zoals voorgelezen door Frank Willaert, vanzelf gaan zingen. In de film is ook Ann Kelders te zien. Zij is wetenschappelijk medewerker bij de Koninklijke Bibliotheek, op de afdeling handschriften. En nog belangrijker: Ann is ook bestuurslid bij Psallentes. 🙂

Hendrik Elie Vanden Abeele, 8 juli 2016

Nieuwsflash: Psallentes vzw structureel ondersteund tot minstens 2021

Vlaanderen verbeelding werkt_vol

Zopas raakte bekend dat Psallentes vzw voor de periode 2017 tot 2021 structureel ondersteund zal worden door de Vlaamse overheid, met een jaarlijkse subsidie van €82.100. Alhoewel een stuk lager dan het oorspronkelijk geadviseerde bedrag, ligt deze toekenning anderzijds toch tien procent hoger dan onze huidige jaarlijkse subsidie. We kunnen dan ook alleen maar zeer dankbaar en heel tevreden zijn.

In de context van veel andere sommen die we zien verschijnen voor andere ensembles en instellingen, is ons bedrag aan de bescheiden kant. Maar daar zijn we ook trots op: wij willen mooie dingen maken en harten verblijden, uitdrukkelijk zonder al te veel beslag te leggen op overheidsgeld. Wij geloven dat zo’n uitgangspunt ook de houdbaarheid en duurzaamheid van een cultureel ondersteuningsbeleid versterkt. Daarnaast is Psallentes altijd al naar opzet en werking een klein ensemble geweest — echter steeds met grootse plannen.

We hebben ook gezien dat een aantal collega-ensembles en -instellingen vandaag slecht nieuws kregen. Hen wacht ofwel een strijd met de overheid, ofwel een periode van roeien met de riemen die ze kunnen vinden, of wie weet zelfs ‘boeken dicht’. Wij wensen deze collega’s veel moed in de komende tijd.

Over subsidies is veel te zeggen. In het verleden hebben we het al (te) vaak gezien dat in sommige hoofden ‘subsidie’ gelijk staat aan ‘in de schoot geworpen geld’. Daarop zeggen wij dan: misschien kunnen we overleven zonder subsidies, maar met die subsidies kunnen we veel meer doen, en veel meer mooie dingen doen. Het is goed voor organisatoren, die een voor hen realistische uitkoopsom kunnen bedingen, en het is goed voor het publiek, dat betaalbaar van allerlei vormen van cultuur kan genieten. En het is goed voor de werkgelegenheid: het grootste deel van ons subsidiegeld gaat naar het vergoeden van de prestaties van zangers en zangeressen. Dat wij bij Psallentes vooral werken met zangers en zangeressen ‘van bij ons’ leidt er ten slotte ook toe dat al dit geld ‘bij ons’ blijft circuleren.

We krijgen die subsidies overigens niet zomaar, integendeel: met een behoorlijk hoog minimum aan te realiseren activiteiten, met strenge voorwaarden op elk punt van onze werking, met jaarverslagen en jaarplannen en visitaties en wat er nog zoal komt bij kijken, is onze ‘bewijslast’ behoorlijk hoog. Maar geen probleem: dat houdt ons scherp.

Het past hier uitdrukkelijk te danken voor de inzet van zangers en zangeressen, medewerkers, Raad van Bestuur en Algemene Vergadering. En natuurlijk eren we de blijvende interesse en het steeds groeiende enthousiasme van ons publiek. Psallentes gaat volle kracht vooruit ter verspreiding van fijne muziek uit (vooral) de late middeleeuwen en de renaissance. Mooi!

Hendrik Elie Vanden Abeele, 30 juni 2016

 

Blog at WordPress.com.

Up ↑