Luister naar Servaas 1
In gods namen ende in sijnen vreden
Soe beghennen wij deser reden
Ende spreken inden beghinne aldus:
Sancti spiritus
Assit nobis gracia
Ende bidden gode daer na,
Den troester ende den volleyst,
Dat vanden heilighen gheyst
Die ghenade mit ons sy,
Que corda nostra sibi
Facit habitacula,
Ende ons te noden by sta;
Want des bedoruen wij alre meyst
Dat ons der heilighe gheyst
Onsen sen berichte
Ende sijne woninghe stichte
In onse herre bynnen
Soe dat wij moghen mynne
Gods leer ende sijne woert
Die ons nutte sijn ghehoert
(Hendrik van Veldeke, Servaaslegende 1-20)
Impressies rond de Sint-Servaaslegende
Voor de bijdrage aan de Dag Oude Muziek van de ensembles Zefiro Torna en Psallentes, hebben de respectievelijke artistieke leiders Jurgen de Bruyn en Hendrik Vanden Abeele opvallend veel veldonderzoek gedaan. Ze selecteerden afbeeldingen uit een authentiek vijftiende-eeuws blokboek, ze selecteerden muziek uit Tongerse en Maastrichtse manuscripten, ze gingen op de thee bij een professor emeritus, ze bezochten Limburgse dorpen en steden om er de mensen op straat over de heilige Servaas te horen vertellen, en ze trokken zelfs letterlijk de koeienweide in. Dit allemaal in het kader van hun zoektocht naar literaire, sociale, muzikale en landschappelijke connecties met de monumentale Servaaslegende.
In de Middeleeuwen waren tal van legenden ontstaan rondom de figuur van Servaas. De bekendste is wel het ‘Leven van Sente Servas’ van Hendrik van Veldeke, tot stand gekomen rond 1170. De Maaslands-Limburgse minnezanger baseerde zich voor zijn werk ondermeer op een honderd jaar oudere vita van Jocundus. Deze Franse priester is de auteur van zowel een ‘Vita sancti Servatii’ als een ‘Miracula sancti Servatii’. Dus het levensverhaal van Servaas, en een verslag over de wonderen die de heilige teweegbracht. Deze tweedeling is overigens terug te vinden in de basisstructuur van Hendrik van Veldeke’s legende.
Aan het begin van de legende roept Hendrik de hulp in van de Heilige Geest. (Een gebruikelijke reflex van kunstenaars, getuige overigens het woord ‘inspiratie’ – op zoek als zij zijn naar ‘spirit’.) Van Veldeke doet dit door expliciet naar de bekende sequens Sancti Spiritus assit te verwijzen, en er zelfs in het Latijn uit te citeren. Deze sequens vormt dan ook een van de hoekstenen van het muzikaal landschap dat Zefiro Torna en Psallentes schilderen. Een andere hoeksteen is de sequens Lux praeclara, een strofisch werk dat de belangrijkste episodes uit het leven van de heilige Servaas beschrijft. Met dit muzikaal materiaal als vertrekpunt bouwden de beide ensembles een meditatie op het Limburgs landschap. Impressies rond de Sint-Servaaslegende, ondersteund door een levende ansicht-kaart van de tomheuvel in Millen, een plaats die al eeuwenlang met de figuur van Servaas verbonden is.
Meer info over de ‘laatste’ dag Oude Muziek hier.
Psallentes Oude Muziek 