Luister naar Servaas 3

Hi voer van Ermenyen

In dat lant van Zurien

Te iherusalem sijn bedeuaert,

Daer god ghemartielijt waert.

Te iherusalem in die heilige stat;

Want hem die patriarcke bat

Dat hij doer gode dede

Eyrie dinck, des hij hoem bede,

Ende doer sinte marien,

Dat hij heme hete wijen

Ende woerde eyn selich priester.

Dat ryet hoem der meyster

Decke* spade ende vroe.

Soe langhe sprack hij hoem toe

Dat heme int herte quam

Dat hij heme waert gehoersam

Ende die heilige orden ontfinck

Die hem salichlike verghinck.

(Hendrik van Veldeke, Servaaslegende, 313-355)

Luister naar Servaas 1

In gods namen ende in sijnen vreden

Soe beghennen wij deser reden

Ende spreken inden beghinne aldus:

Sancti spiritus

Assit nobis gracia

Ende bidden gode daer na,

Den troester ende den volleyst,

Dat vanden heilighen gheyst

Die ghenade mit ons sy,

Que corda nostra sibi

Facit habitacula,

Ende ons te noden by sta;

Want des bedoruen wij alre meyst

Dat ons der heilighe gheyst

Onsen sen berichte

Ende sijne woninghe stichte

In onse herre bynnen

Soe dat wij moghen mynne

Gods leer ende sijne woert

Die ons nutte sijn ghehoert

(Hendrik van Veldeke, Servaaslegende 1-20)

Impressies rond de Sint-Servaaslegende

Voor de bijdrage aan de Dag Oude Muziek van de ensembles Zefiro Torna en Psallentes, hebben de respectievelijke artistieke leiders Jurgen de Bruyn en Hendrik Vanden Abeele opvallend veel veldonderzoek gedaan. Ze selecteerden afbeeldingen uit een authentiek vijftiende-eeuws blokboek, ze selecteerden muziek uit Tongerse en Maastrichtse manuscripten, ze gingen op de thee bij een professor emeritus, ze bezochten Limburgse dorpen en steden om er de mensen op straat over de heilige Servaas te horen vertellen, en ze trokken zelfs letterlijk de koeienweide in. Dit allemaal in het kader van hun zoektocht naar literaire, sociale, muzikale en landschappelijke connecties met de monumentale Servaaslegende.

In de Middeleeuwen waren tal van legenden ontstaan rondom de figuur van Servaas. De bekendste is wel het ‘Leven van Sente Servas’ van Hendrik van Veldeke, tot stand gekomen rond 1170. De Maaslands-Limburgse minnezanger baseerde zich voor zijn werk ondermeer op een honderd jaar oudere vita van Jocundus. Deze Franse priester is de auteur van zowel een ‘Vita sancti Servatii’ als een ‘Miracula sancti Servatii’. Dus het levensverhaal van Servaas, en een verslag over de wonderen die de heilige teweegbracht. Deze tweedeling is overigens terug te vinden in de basisstructuur van Hendrik van Veldeke’s legende.

Aan het begin van de legende roept Hendrik de hulp in van de Heilige Geest. (Een gebruikelijke reflex van kunstenaars, getuige overigens het woord ‘inspiratie’ – op zoek als zij zijn naar ‘spirit’.) Van Veldeke doet dit door expliciet naar de bekende sequens Sancti Spiritus assit te verwijzen, en er zelfs in het Latijn uit te citeren. Deze sequens vormt dan ook een van de hoekstenen van het muzikaal landschap dat Zefiro Torna en Psallentes schilderen. Een andere hoeksteen is de sequens Lux praeclara, een strofisch werk dat de belangrijkste episodes uit het leven van de heilige Servaas beschrijft. Met dit muzikaal materiaal als vertrekpunt bouwden de beide ensembles een meditatie op het Limburgs landschap. Impressies rond de Sint-Servaaslegende, ondersteund door een levende ansicht-kaart van de tomheuvel in Millen, een plaats die al eeuwenlang met de figuur van Servaas verbonden is.

Meer info over de ‘laatste’ dag Oude Muziek hier.