[NL] Voor deze workshop zijn wel nog plaatsen beschikbaar! Inschrijven via Musica.

De workshop met code BCT A 58 is een meezingworkshop zoals dat bij Psallentes stilaan een traditie aan het worden is. In twee halve dagen werken we aan een vastomlijnd programma, dat in dit geval te Sint-Truiden, op het Canto Aperto festival resulteert in een concert van Psallentes waaraan workshopdeelnemers hun steentje bijdragen.

De code? Dat moet een afkorting zijn van Belgique, Cathédrale de Tournai, en dan het nummer van het manuscript waar dit project rond draait. Het is een manuscript dat dateert uit de tweede helft van de vijftiende eeuw, maar er zijn nog aanvullingen gebeurd tot in het begin van de zeventiende eeuw. Een boeiend manuscript dat licht werpt op een stukje liturgische ontwikkeling, en dat zowel gregoriaans als polyfonie uit de Renaissance laat zien. Alles draait rond de Transfiguratie, een relatief jong feest in de Christelijke kerk, pas universeel geworden in 1457. Voor dat feest bevat dit manuscript de gepaste en toegespitste liturgie.

Omdat Canto Aperto een gregoriaans festival is, zal ook het gregoriaans uit dit handschrift het grootste deel van onze aandacht opeisen. De typische zwarte kwadraatneumnotatie bevat in dit geval een aantal suggesties van ritmische uitvoering, waarmee we kunnen experimenteren. Enkele gezangen staan in regelrechte cantus fractus, waarbij het ritme (bijna) ondubbelzinnig vastligt. En als we goed voortmaken, dan komen zeker nog wel aan wat polyfonie uit het handschrift toe. Die meerstemmigheid is van een anonieme hand, mogelijk gaat het om muziek van Antoine de Févin.

[NL] Zaterdag 6 september 2014: workshop gregoriaans op het Festival Oude Muziek te Utrecht. Helaas uitverkocht. Maar dan doen we dat nog eens een keertje over ergens anders! Komen luisteren naar het toonmoment om 14u kan dan weer wel, dus heel hartelijk welkom! O ja, er staat over mezelf, Hendrik, dat ik alles weet over gregoriaans. Dat is dus een overstatement hé!

[ENG] Workshop plainchant at Utrecht’s Festival Oude Muziek. Sold out, unfortunately. We’ll arrange something similar, I hope. If you’re in Utrecht on Saturday, drop by at 14h for a small fringe concert. Welcome!

[NL] Volgende vrijdag is Psallentes te gast op het Festival Oude Muziek te Utrecht, met de creatie van een nieuwe productie: Sacrosancta Walburgis. Met zeven vrouwenstemmen weerklinkt een uur lang zowat het hele officie voor de Engels/Duitse heilige. Puur en ongeschonden — om het zo eens te zeggen. Tickets? Hier!

[GB] Tonight’s the night: Monteverdi’s Missa In Illo Tempore performed by Psallentes at Antwerp cathedral, during the Laus Polyphoniae festival. This is us rehearsing yesterday. Notice how serious they are all looking? That’s because at that very moment they are listening to an impressive solo chant performance by Lore Binon. Earlier, Conor Biggs’ performance had resulted in the same listening concentration. Here we have fourteen wonderful singers (and the equally wonderful Joris Verdin at the organ) handling the Monteverdi mass, and these were my (Hendrik Vanden Abeele’s) general performance instructions: it should be Powerful (but not hard), Serious (but not tedious) and Beautiful (but not sentimental). So if you are in desperate need for a PSB-performance of the In Illo Tempore: join us tonight at Antwerp cathedral. We’ll be glad to see you.

[NL] Vanavond gebeurt het, dames en heren! Psallentes voert Monteverdi’s virtuoze Missa In Illo Tempore uit, voorafgegaan door het motet waar Monteverdi zich op baseerde: de In Illo Tempore van Gombert. Dit doen we tijdens het Laus Polyphoniae festival te Antwerpen, in ons geval in de kathedraal. We hebben het voorrecht gehad drie dagen in de kathedraal te repeteren. Daar zaten mindere kantjes aan: het is er nooit stil, want er zijn altijd honderden toeristen aan het rondkijken. Maar we vonden het wel fijn dat velen onder hen soms langdurig bleven zitten luisteren. Gezellig! Hierbij enkele foto’s, die ik gisteren nam terwijl Lore Binon op indrukwekkende wijze enig vroeg-zestiende-eeuws gregoriaans ten beste aan het geven was. Zie hoe de andere zangers ernstig kijken: ze zijn helemaal mee in de vervoering, denk ik. Eerder op de avond had ook Conor Biggs zoiets al bewerkstelligd. Veertien prachtige zangers (en Joris Verdin aan het orgel) gaan met de mis van Monteverdi om, waarbij ze invulling geven aan wat ik als de basis van onze uitvoering aanduidde: het moet Krachtig zijn (maar niet hard), Ernstig (maar niet saai) en Mooi (maar niet sentimenteel). Ik denk dat het een top-avond wordt. 

SOPRA IL MOTETTO IN ILLO TEMPORE

Monteverdi 1610

Van Claudio Monteverdi zijn drie missen bekend. De oudste ervan is de Missa In Illo Tempore, gepubliceerd in Venetië in 1610. De mis heeft die naam gekregen, omdat Monteverdi het motet In Illo Tempore van Nicolas Gombert als uitgangspunt nam.

Het is een beetje een nietszeggende titel (‘In die tijd’), die we misschien herkennen van evangelielezingen. Het stukje tekst waar Gombert zich voor zijn motet op baseerde is inderdaad een stuk evangelie. Jezus wordt terwijl hij onderwijst onderbroken door een vrouw die zegt dat de schoot die hem baarde en de borsten die hem zoogden alle lof verdienen. Merkwaardig genoeg reageert Jezus niet met een moeder-liefhebbende bevestiging daarvan, maar antwoordt streng dat het belangrijk is Gods woorden te kennen en te onderhouden.

Gombert maakte er een knappe demonstratie van imitatietechniek van, met zes stemmen die voortdurend op mekaar inpikken, en soms een nieuwe wending inzetten. Dat meesterschap van de imitatietechniek had Monteverdi opgemerkt en bestudeerd, en het ziet er naar uit dat hij in zijn mis, jong als hij was, ook een demonstratie wou geven van hoe goed hij wel met imitatie tussen stemmen om kon, en met (oude vormen van) contrapunt in het algemeen. Uit Gombert’s werk distilleerde hij acht thema’s (hij noemt ze fughe), die hij doorheen de mis als bouwstenen gebruikt voor zijn machtige constructie. Net als bij Gombert doet hij dit met zes stemmen.

Psallentes bouwt rond deze mis van de jonge en ambitieuze Monteverdi een knap programma dat naast het oorspronkelijk motet van Gombert ook gregoriaans bevat uit Antwerpse drukken van de vroege zeventiende eeuw. Overigens speelt de stad Antwerpen ook in de rest van het programma een rol. Het motet van Gombert werd voor het eerst gepubliceerd te Antwerpen in 1556. En van de mis In Illo Tempore van Monteverdi kwam in 1612 ook een druk uit bij Phalesius, eveneens te Antwerpen.

Hendrik Vanden Abeele

Antwerpen, kathedraal, donderdag 28 augustus 2014, 22h15, tickets hier.